مهين السادات صمدى
ناكامى انقلاب هاى رنگى، نفوذ شتابان آمريكا و غرب در كشورهاى تحت قلمرو شوروى سابق را متوقف كرد.در يك سال گذشته اين مسئله را به وضوح در تصميم ها و راهبردهاى رهبران اين منطقه شاهد بوديم. در اين مدت اين كشورها پيمان هاى امنيتى گوناگونى را با همديگر و نيز با طرف هاى حريف آمريكا مانند روسيه و چين و ايران امضا كردند هدف اصلى اين قراردادها دور كردن نفوذ ناتو وبازيگران غربى از اين منطقه بود.اكنون نمايندگان آمريكا و اروپا در پايتخت هاى آسياى مركزى و قفقاز تلاش تازه اى را براى به دست آوردن برخى از موقعيت هاى از دست رفته شروع كرده اند. آنها از دو طريق براى كسب موقعيت تازه تلاش مى كنند، روش نخست اقتصادى است. به اين صورت كه كمپانى ها و شركت هاى اروپايى و آمريكايى با شركت در مناقصه هاى پرسود و دادن پيشنهادها و رقم هاى درشت به دولت هاى منطقه سعى در خارج كردن حريفان روسى يا چينى و... خويش از صحنه دارند. روش ديگر آنها به دست آوردن امتياز بهره گيرى از پايگاه ها و امكانات ترانزيتى و لجستيكى اين منطقه است كه بويژه براى آمريكايى ها به دليل درگيرى شان در جنگ افغانستان داراى ارزشى فوق العاده است.در ميان كشورهاى آسياى مركزى، ازبكستان از اين نظر موقعيت استراتژيك دارد؛كشورهايى كه از روسيه تا ناتو و آمريكا همگى تلاش دارند از موقعيت جغرافيايى آن براى پيشبرد طرح هاى خويش بهره ببرند.با همين نگاه بود كه آمريكايى ها در شروع جنگ افغانستان با قراردادى پرسود راهى تاشكند شدند. براى مدتى نيرو هاى آمريكايى از پايگاه قرشى- خان آباد ازبكستان جهت لجستيك برنامه هاى نظامى خويش استفاده مى كردند، اما رويداد هاى سال ۲۰۰۵ انديجان روابط تاشكند و طرف هاى غربى را به هم ريخت و رياست جمهورى ازبكستان اسلام كريم اف در پى اختلاف نظر با طرف هاى غربى بر سر مسئله حقوق بشر و دخالت آنها در امور داخلى خويش، آمريكايى ها را از كشورش بيرون راند. خبرها و شواهد حكايت از آن دارند كه آمريكا و ناتو براى حضور دوباره در اين كشور تلاش مى كنند تاحدى كه رابرت سيمانس فرستاده پيمان آتلانتيك شمالى در قفقاز و آسياى مركزى ادعا كرده است كه اعضاى ناتو امكان هاى تازه اى براى استفاده از پايگاه كشورهاى همجوار افغانستان از جمله ازبكستان پيدا كرده اند. در حال حاضر تنها آلمانى ها امتياز استفاده از پايگاه ازبكستان را دارند، سيمانس در نشست خبرى در مسكو مدعى شده كه نيرو هاى آمريكايى در راه عزيمت به سوى ازبكستان هستند. هنوز هيچ مدركى كه نشانه تأييد اين خبر ازسوى تاشكند باشد دريافت نشده است. شايد به همين دليل هم هست كه سخنگوى سفارت آمريكا در تاشكند بلافاصله خبر بازگشت نيرو هاى آمريكايى به ازبكستان را رد كرده و آن را يك سوءتفاهم مى نامد. واقعيتى كه در اظهارات نماينده ناتو در مسكو نمايان شد اين است كه با وخيم شدن اوضاع افغانستان نياز آمريكا به مشاركت كشورهاى منطقه به امرى حياتى تبديل مى شود. نبايد از نظر دور داشت كه آمريكا در سياست جديد خويش براى استفاده از همكارى دولت هاى منطقه با شرايط بسيار سختى روبه رو است، مهم ترين عامل تعيين كننده در اين زمينه بازيگرى به نام روسيه است.اگر آمريكا در سال ۲۰۰۱ توانست به راحتى ناوگان نظامى خويش را در تاشكند و ديگر پايگاه هاى نظامى اين منطقه مستقر كند به اين دليل بود كه آن روز سياست پوتين بر همراهى آمريكا استوار بود. اكنون پوتين نگاهى متفاوت به آمريكا، جنگ افغانستان و همسايگان خويش پيدا كرده است. روسيه جديد سلسله اى از پيمان هاى امنيتى را اكنون با جمهورى هاى شوروى سابق منعقد كرده كه جهت گيرى مشترك آنها دوركردن اين شركا از كمند نفوذ آمريكا وناتو است و جالب است كه بخش غالب اين پيمان ها در تاشكند منعقد شده است ودر جلساتى كه اعضاى پيمان داشته اند بر ناكامى آمريكا در جنگ افغانستان تأكيد فراوان شده است پس مى توان انتظار داشت كه تلاش تازه آمريكا براى نفوذ در لايه هاى امنيتى آسياى مركزى اين بار راه به جايى نبرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر